U jednego z klientów Eurotronic z branży produkcyjnej średni koszt godzinnego przestoju maszyny produkcyjnej został skalkulowany w 2024 r. na ok. 45 000 zł. W niektórych sektorach ta kwota jest jeszcze wyższa. W świecie, w którym liczy się każda sekunda pracy linii technologicznej, profesjonalne zarządzanie utrzymaniem ruchu staje się nie tyle opcją, co koniecznością. Właśnie dlatego przygotowaliśmy dla Ciebie ten praktyczny i uporządkowany alfabetycznie przewodnik po kluczowych terminach z zakresu utrzymania ruchu, systemów CMMS i zarządzania aktywami technicznymi (EAM).
To nie tylko słownik – to Twoje codzienne narzędzie do podejmowania trafnych decyzji technicznych i organizacyjnych.
Dlaczego warto czytać dalej?
Wieloletnia współpraca Eurotronic z zakładami produkcyjnymi w całej Polsce pokazuje, że brak wspólnego słownika pojęć technicznych prowadzi do błędnych interpretacji, opóźnień w komunikacji oraz nietrafionych inwestycji.
Dlatego w tej serii artykułów:
- zdefiniujemy najważniejsze pojęcia z obszaru utrzymania ruchu – jasno i bez żargonu;
- pokażemy kontekst zastosowania każdego z terminów w praktyce przemysłowej;
- podzielimy się doświadczeniem z wdrożeń CMMS/EAM w firmach produkcyjnych;
- zasugerujemy narzędzia i rozwiązania, które realnie wspierają techników i inżynierów UR.
Dlaczego warto znać terminologię utrzymania ruchu?
W świecie przemysłu, gdzie każda decyzja techniczna może przełożyć się na realne straty lub zyski, precyzyjne zrozumienie pojęć z zakresu utrzymania ruchu to nie luksus, lecz konieczność. Terminy takie jak awaria, usterka, diagnostyka techniczna czy system CMMS są codziennie używane w raportach, analizach awaryjności, harmonogramach przeglądów czy komunikacji między działami – ale czy zawsze są rozumiane tak samo?
Z perspektywy inżyniera UR lub kierownika produkcji poprawna interpretacja tych pojęć wpływa na jakość analiz technicznych, efektywność planowania i skuteczność działań prewencyjnych. Dla administratorów CMMS i osób zarządzających danymi technicznymi to z kolei podstawa do standaryzacji procesów i unifikacji raportowania. Natomiast w przypadku nowych pracowników lub studentów kierunków inżynierskich ujednolicona terminologia ułatwia wdrożenie i szybsze wejście w rytm pracy zakładu.
Brak wspólnego słownika pojęć to jeden z najczęstszych źródeł nieporozumień między działami UR, planowania, automatyki czy utrzymania jakości. Prowadzi to do błędów w analizach awaryjności, błędnych założeń projektowych oraz niedopasowanych decyzji inwestycyjnych. Z kolei dobrze zdefiniowane pojęcia stanowią fundament skutecznej komunikacji technicznej — wewnątrz zespołu, ale również w relacjach z dostawcami, audytorami czy zewnętrznymi serwisami.
W skrócie znajomość słownictwa UR to:
- mniejsze ryzyko nieporozumień i błędów technicznych;
- lepsza współpraca międzydziałowa i z kontrahentami;
- skuteczniejsze wdrożenia CMMS i EAM;
- szybsza reakcja na awarie i planowanie prewencji;
- zgodność z normami i audytami branżowymi.
A
Audyt techniczny
Audyt techniczny to systematyczna i szczegółowa ocena stanu technicznego, funkcjonalności oraz zgodności maszyn, urządzeń, instalacji lub infrastruktury technicznej z obowiązującymi normami, przepisami i standardami branżowymi. Stanowi kluczowe narzędzie wspierające zarządzanie ryzykiem, zapewnienie ciągłości produkcji oraz poprawę efektywności operacyjnej przedsiębiorstwa.
Celem audytu technicznego jest:
- wykrycie potencjalnych nieprawidłowości i zagrożeń związanych z eksploatacją urządzeń;
- identyfikacja możliwości optymalizacji procesów technicznych;
- zapewnienie zgodności z normami prawnymi i jakościowymi;
- przygotowanie do audytów zewnętrznych, certyfikacji lub inwestycji modernizacyjnych.
Według normy ISO 19011:2018 audyt techniczny obejmuje planowanie, prowadzenie i raportowanie działań audytowych, skupiając się na technicznych aspektach systemów i procesów. Podczas audytu technicznego szczególnie istotne jest sprawdzenie zgodności z obowiązującymi przepisami, normami branżowymi oraz standardami jakościowymi.
Awaria
W produkcji przemysłowej awaria to poważne, nagłe lub przewidywalne zdarzenie techniczne, które prowadzi do zatrzymania maszyny, urządzenia lub systemu, bądź do ich nieprawidłowego działania w stopniu uniemożliwiającym dalszą realizację procesu produkcyjnego.
Awarie mogą mieć różne przyczyny — od zużycia elementów, poprzez błędy eksploatacyjne, po wady konstrukcyjne lub nieprawidłową konserwację. Kluczowym elementem strategii utrzymania ruchu jest wczesna identyfikacja i analiza awarii, która umożliwia wdrożenie działań zapobiegawczych i ograniczenie ryzyka ich występowania w przyszłości.
Różnica między awarią a usterką polega na tym, że awaria oznacza poważne uszkodzenie lub zniszczenie, które powoduje zatrzymanie maszyny, natomiast usterka to drobna nieprawidłowość lub niedoskonałość, która nie musi od razu prowadzić do zatrzymania urządzenia i może być usunięta podczas rutynowej konserwacji lub naprawy.
B
Baza danych technicznych
Baza danych technicznych to uporządkowany zbiór informacji dotyczących infrastruktury technicznej przedsiębiorstwa – obejmujący maszyny, urządzenia, ich komponenty, lokalizacje, historię awarii, przeglądów, napraw oraz czynności serwisowych. Stanowi fundament cyfrowego zarządzania majątkiem technicznym i jest integralnym elementem nowoczesnych systemów CMMS (Computerized Maintenance Management System).
Bezpieczeństwo maszyn
Bezpieczeństwo maszyn odnosi się do zbioru działań, środków i rozwiązań mających na celu zapewnienie ochrony ludzi, środowiska oraz samej maszyny przed zagrożeniami związanymi z jej użytkowaniem. Celem jest minimalizacja ryzyka wypadków, uszkodzeń oraz negatywnego wpływu na zdrowie i życie pracowników.
Bezpieczeństwo maszyn obejmuje kilka elementów, m.in.:
- środki techniczne: osłony, zabezpieczenia, systemy awaryjnego zatrzymania, czujniki, urządzenia blokujące;
- środki organizacyjne: procedury obsługi, szkolenia pracowników, instrukcje bezpieczeństwa;
- środki prawne i normatywne: przepisy, normy (np. PN-EN ISO 12100, PN-EN 13849), które określają wymagania dotyczące bezpieczeństwa;
- analizę ryzyka, tj. ocenę potencjalnych zagrożeń i wdrażanie działań zapobiegawczych.
C
CMMS (Computerized Maintenance Management System)
Program CMMS to zintegrowany system informatyczny, który umożliwia kompleksowe planowanie, monitorowanie i dokumentowanie działań związanych z utrzymaniem ruchu w przedsiębiorstwie. Ułatwia zarządzanie informacjami o wyposażeniu technicznym, harmonogramami przeglądów, rejestracją awarii, historią napraw, zamówieniami części zamiennych, harmonogramami prac serwisowych, analizami kosztów oraz raportowaniem efektywności działań. Dzięki automatyzacji procesów i dostępności danych w czasie rzeczywistym, system ten wspiera podejmowanie decyzji, optymalizację działań konserwacyjnych oraz poprawę efektywności operacyjnej przedsiębiorstwa. Program CMMS integruje się zazwyczaj z innymi systemami ERP, automatyki przemysłowej czy systemami SCADA, zapewniając spójność i dostęp do kluczowych informacji.
D
Diagnostyka techniczna
Diagnostyka techniczna to dziedzina zajmująca się wykrywaniem i oceną stanu technicznego maszyn, urządzeń oraz układów technicznych w celu zapewnienia ich niezawodności, bezpieczeństwa oraz optymalizacji pracy. Celem diagnostyki jest szybkie wykrycie ewentualnych usterek lub zużycia, co pozwala na planowanie napraw i minimalizację przestojów.
W skład diagnostyki technicznej wchodzą między innymi:
- metody diagnostyczne: techniki i narzędzia wykorzystywane do oceny stanu urządzeń, takie jak pomiary drgań, analiza termowizyjna, pomiary rezonansowe, analiza oleju, badania nieniszczące (np. ultradźwięki, wizualne);
- przyrządy i urządzenia diagnostyczne: czujniki, analizatory drgań, termowizory, spektrometry oleju, urządzenia do pomiaru rezystancji izolacji;
- procedury i instrukcje diagnostyczne: schematy i instrukcje przeprowadzania pomiarów, interpretacji wyników oraz dokumentacji stanu technicznego;
- informatyka i systemy wspomagające diagnostykę: oprogramowanie do analizy danych, bazy danych, systemy zarządzania utrzymaniem ruchu.
Dokumentacja techniczna
Dokumentacja techniczna to zbiór szczegółowych informacji i danych dotyczących maszyn, urządzeń oraz systemów technicznych, niezbędnych do ich prawidłowego funkcjonowania, konserwacji i napraw. Obejmuje ona instrukcje obsługi, schematy, wykazy części zapasowych, procedury diagnostyczne oraz harmonogramy przeglądów technicznych. Jej celem jest zapewnienie efektywnego i bezpiecznego utrzymania ruchu poprzez ułatwienie szybkiego diagnozowania usterek, planowania działań serwisowych oraz minimalizowania przestojów.
E
ERP (Enterprise Resource Planning)
Systemy ERP to zintegrowane oprogramowanie służące do zarządzania i koordynowania kluczowych procesów biznesowych, w tym tych związanych z produkcją. Umożliwiają one zbieranie, przechowywanie i analizę danych z różnych działów firmy, takich jak produkcja, zarządzanie zapasami, planowanie, logistyka, finanse czy sprzedaż, w jednym spójnym systemie. Dzięki temu przedsiębiorstwa produkcyjne mogą optymalizować harmonogramy produkcji, kontrolować koszty, poprawiać jakość produktów oraz zwiększać efektywność operacyjną, zapewniając lepszą koordynację działań i bardziej precyzyjne planowanie zasobów.
E-Mobile
Mobilna aplikacja umożliwiająca dostęp do systemu ZMT CMMS z urządzeń przenośnych, takich jak smartfony czy tablety. Ułatwia pracę w terenie, pozwalając na zarządzanie zleceniami, zgłoszeniami prac, bazą obiektów technicznych oraz gospodarką magazynową.
E-Service
Rozwiązanie wspierające zarządzanie serwisem i utrzymaniem ruchu, integrujące różne funkcje systemów CMMS i EAM. Umożliwia efektywne planowanie i realizację działań serwisowych oraz monitorowanie ich przebiegu.
EAM (Enterprise Asset Management)
Systemy klasy EAM (Enterprise Asset Management) to zintegrowane rozwiązania informatyczne służące do zarządzania i optymalizacji majątku przedsiębiorstwa, takiego jak maszyny, urządzenia, infrastruktura czy nieruchomości. Ich głównym celem jest wspomaganie planowania, monitorowania, konserwacji, napraw oraz wymiany aktywów w celu zwiększenia ich efektywności, minimalizacji kosztów oraz przedłużenia ich żywotności. Systemy EAM integrują dane z różnych obszarów działalności przedsiębiorstwa, umożliwiając kompleksowe zarządzanie cyklem życia aktywów od ich pozyskania po wycofanie z użytku. Można powiedzieć, że system EAM zawsze zawiera w sobie komponent CMMS, natomiast system CMMS nie zawsze zawiera rozwiązania klasy EAM.
*
To dopiero początek naszego Przyjaznego Przewodnika Utrzymania Ruchu. W jego kolejnych częściach znajdziesz jeszcze więcej praktycznych definicji, które pomogą Ci lepiej zrozumieć świat nowoczesnego utrzymania ruchu.
Sprawdź kolejne odsłony naszego słownika i zyskaj wiedzę, która realnie przełoży się na efektywność Twojego zakładu: